Tiền thân là Công ty than III thành lập ngày 1/7/1980. Tháng 10/1994 Tổng công ty than được thành lập .
Ngày 1/1/2006 chính thức hoạt động theo mô hình Công ty mẹ- Công ty con.
Ngày 8/11/2006 đổi tên Công ty TNHH MTV than nội địa thành Công ty TNHH MTV Công nghiệp mỏ Việt Bắc - TKV
Ngày 27/5/2015 Tổng công ty mỏ Việt Bắc - vinacomin tổ chức bán đấu giá cổ phần tại sở GDCK HN.
Ngày 25/4/2016 Tổng công ty chính thức được Trung tâm lưu kí chứng khoán Việt Nam cấp giấy chứng nhận đăng kí chứng khoán.

-Công nghiệp than, khoáng sản:Khảo sát,thăm dò, đầu tư,xây dựng,khai thác, chế biến, kinh doanh các sản phẩm than, khoáng sản
-Công nghiệp vật liệu xây dựng: sản xuất kinh doanh xi măng, vật liệu xây dựng, vỏ bao xi măng và các sản phẩm bao bì khác.
-Cơ khí: sửa chữa, lắp ráp các sản phẩm cơ khí, xe vận tải, thiết bị điện...

Là một trong 4 Tổng công ty lớn nhất tập đoàn Công nghiệp Than-Khoáng sản Việt Nam.
Có vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia cũng như đến sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước.

Sản phẩm than: duy trì và mở rộng tối đa biên giới khai thác lộ thiên theo cả chiều sâu và chu vi ruộng mỏ đối với các Mỏ than Khánh Hòa, Na Dương và Núi Hồng.
Sản phẩm xi măng: Đa dạng, đảm bảo chất lượng và được người tiêu dùng ưa chuộng. Cần đầu tư chiều sâu, đổi mới công nghệ, thiết bị, áp dụng khoa học kĩ thuật.
Sản phẩm cơ khí: Nâng cao năng lực chế tạo cơ khí, đầu tư các thiết bị gia công cơ khí có độ chính xác cao, đảm bảo cung ứng phụ tùng.
Ngoài ra cần kết hợp cả đầu tư chiều sâu và chiều rộng để phát triển phát triển phù hợp với sự tăng trưởng của tổng công ty.